Bàn về tự do

Bàn về tự do (nguyên gốc tiếng Anh: On Liberty) là một trong những tác phẩm triết học nổi tiếng nhất của John Stuart Mill, một nhà triết học thực chứng người Anh. Được xuất bản năm 1859, tác phẩm áp dụng hệ thống đạo đức của chủ nghĩa vị lợi của Mill cho xã hội và nhà nước. Mill đề xuất các tiêu chuẩn (standards) cho mối quan hệ giữa thẩm quyền và tự do (authority and liberty). Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của tính cá nhân (individuality), mà ông coi là điều kiện tiên quyết cho những khoái lạc cao hơn - điều tốt đẹp cao nhất (summum bonum) của chủ nghĩa vị lợi. Hơn thế, Mill nhấn mạnh rằng các lý tưởng dân chủ có thể dẫn đến sự độc tài của đám đông (tyranny of the majority). Các tiêu chuẩn được đề xuất bởi cuốn sách bao gồm ba tự do căn bản của cá nhân, ba bác bỏ hợp lệ với sự can thiệp của chính quyền, và hai phương châm (maxim) về mối quan hệ giữa cá nhân và xã hội. Bàn về tự do đã gây tiếng vang rất lớn và nhận được nhiều sự ủng hộ. Một số người theo chủ nghĩa tự do đã chỉ trích cuốn sách do sự thiếu tiếp nối rõ ràng với Chủ nghĩa vị lợi và sự quá chung chung trong xác định phạm vi trong đó các cá nhân có thể chống lại những xâm phạm của chính phủ vào tự do hành động cá nhân của mình. Những ý tưởng được trình bày trong Bàn về tự do vẫn được coi là nền tảng quan trọng cho tư duy chính trị. Tác phẩm vẫn được in cho tới ngày nay. Cuộc hôn nhân của Mill với Harriet Taylor Mill có ảnh hưởng rất lớn tới các khái niệm trong Bàn về tự do. Cuốn sách được xuất bản một thời gian ngắn sau khi bà qua đời.